A.I. bevestigd dat de aarde om de zon draait
Artikel George Van Hal Volkskrant 11 november 2019
Ruim vijfhonderd jaar na Nicolaas Copernicus, heeft nu ook een computer ontdekt dat de aarde om de zon draait. De kunstmatige intelligentie die dat voor elkaar kreeg, moet op termijn vraagstukken oplossen waarop menselijke natuurkundigen de tanden stukbijten.
Het programma kreeg van zijn bedenkers de naam SciNet, vermoedelijk een knipoog naar het moordlustige Skynet uit de sciencefictionfilmreeks Terminator. In tegenstelling tot zijn bijna-naamgenoot heeft SciNet overigens alleen vredelievende motieven. Hij doet dienst als een robot-natuurkundige die de wereld om ons heen vangt in elegante wiskundige regels. SciNet zou op die manier in staat moeten zijn om, bijvoorbeeld, Albert Einsteins relativiteitstheorie te bedenken, en die vervolgens aan ons te openbaren.
Dat neurale netwerken – zelflerende systemen die geïnspireerd zijn op het menselijk brein – in staat zijn tot bijzondere prestaties, is al langer bekend. Voer zo’n kunstbrein voldoende foto’s en hij kan je moeiteloos vertellen of je op een foto een hond ziet of een wolf. Soms zijn dergelijke systemen zelfs in staat tot nieuwe ‘ontdekkingen’. Afgelopen april voerden wetenschappers bijvoorbeeld de regels van vierhonderd bestaande sporten aan een kunstbrein, waarna deze een nieuwe sport bedacht. Die sport – werktitel ‘speedgate’ – wordt gespeeld met een soort rugbybal, op een veld dat bestaat uit drie cirkels.
Onopgeloste problemen
De Zwitserse natuurkundige Renato Renner besloot samen met collega’s om de bijzondere kracht van neurale netwerken in te zetten om de werkelijkheid waarin we leven beter te leren begrijpen. Dat schrijven zij in een artikel dat binnenkort verschijnt in het vakblad Physical Review Letters.
Uiteindelijk willen zij hun robot-natuurkundige loslaten op de belangrijkste onopgeloste problemen in de moderne fysica. Zo zit het heelal bijvoorbeeld tjokvol donkere materie: mysterieus, nog onbegrepen spul dat zijn aanwezigheid alleen indirect kenbaar maakt en dat je met het blote oog niet kunt zien. Wat het is – en of het wel echt bestaat – weet niemand. Wellicht kan SciNet straks uitkomst bieden.
Tegendraadse theorie
Bij wijze van test lieten de onderzoekers hun programma alvast los op een aantal problemen die menselijke natuurkundigen eerder al hadden opgelost. Zo ontdekte het systeem niet alleen dat de aarde om de zon draait, maar stelde het bijvoorbeeld ook natuurwetten op voor complexe slingerbewegingen. SciNet kon bovendien overweg met de quantumfysica, de tegendraadse natuurkundetheorie die het gedrag van de werkelijkheid beschrijft op de allerkleinste schaal.
Die eerste experimenten zijn niet alleen een kwestie van warmdraaien, benadrukken de onderzoekers. ‘Ons werk zet een eerste stap om te bepalen of onze natuurwetten zonder verdere voorkennis volgen uit de wereld om ons heen’, schrijven Renner en collega’s in hun artikel. Het zou volgens hen ook best kunnen dat er alternatieve natuurwetten bestaan die eenvoudiger blijken dan de regels die menselijke natuurkundigen hebben bedacht. ‘Voorlopig volgt SciNet echter onze natuurkundelesboeken’, schrijven de onderzoekers.
